Als je van een zekere leeftijd bent, is de kans groot dat je bent opgegroeid met veel klassieke tekenfilms, maar het is je misschien opgevallen dat tekenfilms er tegenwoordig gewoon niet meer zo uitzien als vroeger.
Je zou dit kunnen wijten aan nostalgie, maar het heeft ook te maken met de klassieke animatietechnieken die gewoon niet meer gebruikt worden in commerciële films.
De bekendste van deze klassieke technieken staat bekend als celanimatie.
Hoewel celanimatie decennialang de steunpilaar van de animatie-industrie was, is het om verschillende redenen uit de gratie geraakt, hoewel velen nog steeds een zwak hebben voor deze klassieke stijl.
Wat is celanimatie precies en hoe verschilt het van de manier waarop films tegenwoordig worden gemaakt? Is het mogelijk om je eigen film te maken? En zal er ooit een heropleving van celanimatie komen? Lees verder om erachter te komen.
Hoe werkt cel animatie?
Ondanks hoe het misschien klinkt, is cel animatie niet iets wat je zou kunnen bekijken in een natuurkundeles. Celanimatie is eerder een klassieke animatietechniek die bekend staat om zijn kenmerkende kleurrijke en handgetekende uiterlijk, en om zijn nauwgezette en geduldige testproces.
De basis van celanimatie is de cel zelf. Deze heldere vellen, kort voor celluloid, zijn de plaats waar een animator frame voor frame de personages en objecten van een animatie schildert.
Het grote voordeel van het gebruik van clear cels is de mogelijkheid om meerdere geanimeerde elementen met een statische achtergrond in lagen aan te brengen, wat tijd bespaart bij het tekenen en de consistentie in de animatie verhoogt.
Deze efficiëntie is een van de redenen waarom celanimatie zo prominent aanwezig was in de vroege animatie-industrie.
Zodra een scène voltooid is, worden de animatiecellen op elkaar gelegd en achtereenvolgens gefotografeerd met een speciale top-down opstelling.
Deze foto’s worden dan overgebracht op een filmstrook waar de geanimeerde scène tot leven kan komen. Een lange speelfilm met celanimatie kan gemakkelijk honderdduizenden individuele animatiecels bevatten, waardoor het hele proces zeer tijdrovend wordt.
In wezen is het proces van celanimatie zeer vergelijkbaar met de moderne technieken die worden gebruikt in 2D-animatie, maar dan met analoge gereedschappen in plaats van digitaal inkten en schilderen.
De geschiedenis en evolutie van celanimatie
Evolutie van celanimatie
De uitvinding van celanimatie wordt meestal toegeschreven aan Earl Hurd en John Bray, die het proces in 1914 patenteerden. Hoewel er eerdere animatietechnieken bestonden, waren deze minder consistent en ongeschikt voor langere, complexere films.
De uitvinding van celanimatie zou een revolutie betekenen voor de animatiefilmindustrie en werd het standaardproces in wat bekend werd als de Gouden Eeuw van de animatie en daarna. In deze periode bereikte animatie ongekende hoogten, zowel in korte films als in speelfilms – die bijna allemaal gemaakt werden met behulp van celanimatie.
Ondanks de populariteit was celanimatie niet zonder problemen. Zo moesten er nog steeds duizenden frames met de hand worden getekend, waardoor er tientallen getalenteerde animatoren per film nodig waren. Er was ook de noodzaak om deze duizenden beelden op te slaan en georganiseerd te houden.
En, het belangrijkste, het oorspronkelijke materiaal dat gebruikt werd om cels te maken was ook zeer ontvlambaar, wat een probleem kon zijn onder de hete lampen van een filmstudio. Hoewel deze problemen beheersbaar waren, was er veel ruimte voor verbetering.
Zoals zoveel industrieën, werd animatie voor altijd veranderd door de komst van moderne computers. Computers maakten niet alleen 2D animatie gemakkelijker en efficiënter, maar openden ook een hele nieuwe wereld van 3D animatie. Met duidelijke voordelen ten opzichte van celanimatie en computers die steeds toegankelijker werden, waren de dagen van de oude techniek geteld.
Begin jaren negentig werden de eerste 2D-speelfilms uitgebracht die volledig met computers waren gemaakt, en in 1995 bevestigde het razend populaire Toy Story van Pixar dat 3D-animatie een belangrijke concurrent was van traditionele animatie.
Celanimatie heeft een aantal jaren naast 3d-animatie bestaan, maar is in de loop der tijd vrijwel verdwenen uit commerciële filmproducties.
Dat gezegd hebbende, is celanimatie vandaag de dag niet helemaal vergeten. Ten eerste creëerde het tijdperk van de celanimatie enkele van de meest geliefde en vertederende animatiefiguren aller tijden, die het publiek nog steeds in vervoering brengen. Bovendien legde het de basis voor 2D-animatie die nog steeds wordt gebruikt, zij het met digitale hulpmiddelen.
De klassieke look van celanimatie wordt ook nog steeds nagemaakt, met 3D-technieken zoals cel-shaded animatie, maar ook throwback animatie zoals te zien in werken als Cuphead. Ten slotte zijn de duizenden cels die voor animatiefilms zijn gemaakt, populaire verzamelobjecten geworden.
Fans van klassieke films kunnen tegenwoordig letterlijk een stukje van hun favoriete films bezitten in de vorm van een cel, en cels uit beroemde films hebben tienduizenden euro’s opgebracht op veilingen, waaruit de duidelijke genegenheid blijkt die velen nog steeds koesteren voor deze stijl.
Hoewel sommige hobbyistische animatoren blijven proberen hun hand te leggen op celanimatie, is het onwaarschijnlijk dat grote studio’s de stijl nieuw leven zullen inblazen, vooral vanwege de hoge kosten. Maar wie weet? In een wereld waar de verkoop van vinylplaten stijgt en retro-stijl videospelletjes helemaal in zijn, is er misschien toch nog hoop op een renaissance van de celanimatie!
Speciaal gereedschap voor celanimatie
Er zijn een aantal speciale gereedschappen die gebruikt worden bij celanimatie, en elk daarvan is cruciaal voor het eindproduct.
Ten eerste zijn er de cels zelf. Deze vellen zijn doorzichtig, zodat animatiemateriaal gemakkelijk op een achtergrond kan worden gestapeld. Animatiecels hebben ook gaatjes langs sommige randen om ze te helpen bij het schilderen en fotograferen.
Vervolgens heb je de verf waarmee de animatie wordt gemaakt. Bij de traditionele methode werd een specifiek soort vinylverf gebruikt omdat die goed hecht aan de cels en schilfers voorkomt, maar ook gewone verf werkt bij een doe-het-zelf-aanpak.
Een van de belangrijkste hulpmiddelen bij celanimatie is degene die je eigenlijk niet ziet in het eindproduct: de camera. Een cel animatie camera opstelling, ook wel bekend als een multiplane camera, is meestal gemonteerd met de blik naar beneden gericht op het frame.
Daaronder bevindt zich een enkel oppervlak of een reeks transparante oppervlakken waarop meerdere cels kunnen worden gelegd. Deze hele rig helpt om de camera op zijn plaats te houden en alle frames op één lijn, zodat een consistent product ontstaat.
Een ander nuttig hulpmiddel bij celanimatie is de dope sheet. Dit blad helpt animators de vele verschillende elementen in een scène bij te houden, zodat ze hun duizenden cels georganiseerd kunnen houden en het fotograferen efficiënter kan verlopen.
Wat nodig is om een cel animator te worden
Sterke animatievaardigheden vereist voor celanimatie
Net als tegenwoordig waren animatoren in het celtijdperk zeer bekwame kunstenaars die vaak veel training moesten volgen om het best mogelijke werk te kunnen maken. Het eerste en belangrijkste wat je nodig hebt om celanimator te worden is uiteraard sterke animatievaardigheden.
Je moet ook een bekwaam schilder zijn die personages honderden keren nauwkeurig kan namaken. Een cel animator moet ook een grondig begrip hebben van de mogelijkheden en beperkingen van het medium om er het beste uit te halen. Scènes en zelfs individuele personages in een celanimatie kunnen bijvoorbeeld uit meerdere lagen bestaan.
Animators moeten begrijpen hoe ze moeten tekenen op een manier die ervoor zorgt dat alles uiteindelijk klopt.
Hoe te beginnen met het maken van celanimaties
Celanimatie is een beetje een verloren kunst en de traditionele gereedschappen kunnen tegenwoordig moeilijk verkrijgbaar zijn. Echter, met een DIY geest, kun je zeker nog cel animaties maken vandaag de dag.
Als je geen echte animatiecellen kunt vinden, kun je ook transparantievellen gebruiken, zoals die voor presentaties, die je bij de meeste kantoorboekhandels kunt vinden. Ook verf is gemakkelijk genoeg te vinden. Bijna elke camera volstaat, zolang hij veilig boven het frame kan worden gemonteerd. Als alternatief kiezen sommige animatoren ervoor om hun cels te scannen en ze digitaal samen te stellen.
Het traditionele proces kan een zeer lang en intensief proces zijn, dus probeer het alleen als je heel zeker bent van je animatievaardigheden.
Als je van het celanimatie uiterlijk houdt, maar niet van het klassieke proces, kun je het ook digitaal namaken. Elke 2D-animatiesoftware kan het celanimatielook benaderen, maar je kunt zelfs nog een stapje verder gaan. Overweeg het gebruik van handgeschilderde achtergronden, frame-per-frame animatie, beperkte lagen, en misschien een filmkorrel effect als je echt de klassieke look wilt nabootsen.
Films gemaakt met Cel Animation
Bijna alle 2D animatie geproduceerd van de jaren 1920 tot de jaren 1990 gebruikte cel animatie. In feite is een groot aantal van de grote films die je als aspirant-animator bestudeert waarschijnlijk gemaakt met behulp van deze techniek.
De beroemdste voorbeelden van celanimatie zijn waarschijnlijk de werken van Walt Disney, die het medium in de beginjaren naar een nieuw niveau stuwde. Films als Assepoester, Fantasia en Alice in Wonderland zijn nog steeds de hoogtepunten van deze stijl.
Andere productieve Amerikaanse studio’s waren Warner Bros (van Looney Tunes faam), Hanna-Barbera (The Flintstones, Spiderman), Paramount (Popeye, Felix the Cat), en talloze anderen.
Japanse studio’s hebben ook veel beroemde werken gemaakt met celanimatie, zoals Astro Boy, Akira, de vroege werken van Studio Ghibli, en meer.
